Home Faa-Samoa Momoli e Papalii Malietau Malietoa le Mau a le SSIG Global

Momoli e Papalii Malietau Malietoa le Mau a le SSIG Global

Momoli e Papalii Malietau Malietoa le Mau a le SSIG Global
8
0

 

13 Me 2020, Mulinuu.  O loo laualuga i le mau a le Tali i Lagi Incorporated faapea le Samoa Solidarity International Group Global, le faatauaina o aia tatau o le suli ma faapea mai, poo fea lava o le lalolagi e alala ai le tagatanu’u Samoa pe fanau ai fo’i e tatau ona amanaia o ia o le suli.

O le faalapotopotoga o le SSIG Global ua le mafai ona o’o mai a latou sui e faao’o la latou mau e teena ai tulafono taufaaofi o loo iai nei i le galuega a le Komiti Faapalemene, ona o le faama’i o le KOVITI 19.  O le ala lea ua fai ai le alii loia ia Papalii Malietau Malietoa ma Tuiloma Sonnya Snaft Ah Tune, ma sui e momolia la latou mau.

Sa silia i le itula o faafeagai i laua ma le Komiti i le aso ananafi ma sa mafai ona faatalanoa ina ua maea mai. Sa saunoa mai Papalii Malietau na taumafai lava e ave le mau i se agaaga maualalo e atagia ai le ava fatafata o a tatou tu ma aganuu, e ui o loo iai lava nai upu i le mau tusitusia e tu’u sa’o ae sa ave lava i le agaaga maualalo.

Sa faailoa e Tuiloma Sonnya na saunoa ane le Komiti i ni fautuaga mai le alii loia, ina ua faafofoga i le folasaga i ona vaega uma e tau faamanino atu ai le mau a lea faalapotopotoga.

“O le tele o vaega sa faapupula e Papalii, lea sa aumai ai le talosaga i se fautuaga i vaega eseese, o ia o se alii loia”

O se tasi o tulaga o loo tuuina atu i le mau tusitusia a le SSIG Global, o le leai o ni feutagaiga ma le atunuu, ao lei tuuina atu tulafono mo le faitauga lona lua i le Palemene.

“O tulaga i suiga tetele faapea e tatau ona lava se taimi e tapena ai”

E pei foi ona faapupula mai e le Asosi Loia, sa faatusa i le Tulafono o Fanua ma Suafa 1981 lea sa ono tausaga o tapena.

O le tulaga i popolega o loo iai i lea faalapotopotoga, e faigofie ona pasiaina tulafono ona o le o iai se itu agai, e tasi le vaega faaupufai o loo faia le Malo.

Sa saunoa mai Malietau, sa tuuina lava le mau i ona teuteuga taitasi.

E iai le teuteuga o le Faavae 2020 Fuaiupu 1 (2) lea o loo iai le aso e amata faamamaluina ai le tulafono, o loo faapea mai o se aso e filifilia e le Palemia e ala i se faasilasilaga.

O le manatu o le SSIG Global ma le Tali i Lagi, “Pe faamata e leo feete’ena’i ai le paoa o le Palemia i lalo o le aiaiga lenei ma le Vaega 60 (1) o le Faavae o loo faapea mai, e le mafai ese pili taufaaofi ona avea ma tuafono sei vagana ua saini le Ao o le Malo, ma sa ia taua foi o le Vaega 60(3) o le Faavae o loo iai foi aiaiga i le aso e amata faamamaluina ai se tulafono.

Sa lagaina foi e nei Faalapotopotoga le afaina o le aia tatau a tagata i lalo o nei tulafono pe afai e faagata le mafai ona saili atu i le Faamasinoga Maualuga (Supreme Court).

O loo faapea mai le mau a ie SSIG Global ma le Tali i Lagi, e lē tatau ona tuuina le paoa i le Faamasinoga o Fanua ma Suafa e fai ai faaiuga saoloto (discrectionary powers), ae aunoa ma se tomai faaloia. E le latou talitonuga, e ono avea ma auala e faatupulaia ai pea faafitauli. O lea latou te le lagolagoina ai le faatutoatasi o le Faamasinoga o Fanua ma Suafa.

O le tasi fesili tele lava, pe aisea o le a siitia ai le fuainumera o Minisita pe afai o lea e maua i faamaumauga a Malo Aufaatasi, e lē o faatupulaia le faitauaofai o tagatanuu Samoa talu mai lava le 1980; ma o lona faitauaofai ia Iulai o le tausaga nei e 198,414.

E manatu ai le SSIG Global e le o se mafuaaga tatau le siitia o le numera o Minisita ma faaalu ai tupe a le atunuu.

E le auai foi lenei mau I le aiaina e le malo o aiatatau a tagata i le tofiaina o suafa matai.

O loo latou teena vaega o loo tuu mai ai agavaa e mafai ai e se tasi ona umia se suafa matai.

“O le Vaega 100 o le Faavae o Samoa o loo fete’enai ma le pili lenei 104 (3); o le fesili, Pe aisea o le a aiaina ai e le malo aiatatau a tagata e tofiina ai suafa matai?”.

Latou te teena foi le teuteuga o loo faatapulaa mai ai le aofai o matai sa’o, ma e teena foi le aveeseina o igoa matai i lalo o le pule a le lesitala, atoa ai ma le tele o isi itu o loo taua i le mau tusitusia a lea faalapotopotoga latou te teena ai tulafono nei e tolu.

Na faailoa e Papalii Malietau e taua la tatou fautuaga aua afai e lē toe mafai lava ona faaui i tua tulafono nei, ae ia maua mai e le Komiti se fautuaga i ni itu e tatau ona fesoasoani atu iai finagalo o le atunuu.

“If the bills are not going to be withdrawn, the only option is to advise on how to improve the three bills”.

“O le mea moni a ia i la’u vaai atu iai i le Komiti e le toe mafai ona toe faase’e mai i tua tulafono nei, o le mafuaaga fo’i lena na faatino ai faatalatalanoaga nei ma tulaga faapena.”

Sa taua e Papalii o le SSIG Global o se faalapotopotoga na faatuina i le 2017 ma e silia i le 12,000 tagatanuu, aiga ma uo i Samoa ma atunuu mamao o loo latou lagolagoina. E iai o latou lala i Samoa, Amerika, Ausetalia, Iapani,ma Niu Sila.

O lo latou lālā i Samoa nei, o le Tali-i-Lagi ae e leai se piitaga o latou ma le faalapotopotoga a le SSIG Samoa Inc, e ui e tai tutusa igoa.

(8)

Maina Vai Maina Vai of Fasitoouta is a mother of five. Maina has recently graduated with a Certificate of Customary Adjudication from the National University of Samoa.

LEAVE YOUR COMMENT

Your email address will not be published. Required fields are marked *