Lauga a le Palemia Tuilaepa Sailele Malielegaoi ile tatala aloaia ole Falepuipui Fou I Tanumalala; 28 Iuni 2019

mo le tatalaina o Tanumalala
Lau Susuga i le Ta’ita’i o le Sauniga
Afioga i Minisita o le Kapeneta
Afioga i Minisita Lagolago
Afioga i Sui Mamalu o le Palemene
Faauluuluga o Matagaluega a le Malo ma Faalapotopotoga Tumaoti
Sui o a tatou Pa’aga mai Fafo
Ma le Paia ma le Mamalu o Samoa ua potopoto
O lea ua uma ona mua mea i Matāutusā e pei o le tala ia Moa’ula, ma fa’afo’i lapalapa o mālō i Foga’a ‘auā le Atua ma lona agalelei. E moni lava, o ni lavasiga ma fuafuaga i le tōfā na a’e i le malo, ma i latou na faatinoina lenei faamoemoe, a’o fōlauga a le sōama, e failā tū i le ama i le pule a le Silisili’ese. Ae fa’afetai o lenei ua a’e ma le mālō, ua o tatou fetaia’i i nu’u ao ae le o nu’u po.
O lea fo’i ua mae’a ona tofī tofā le la’au a le tamaita’i, e tusa o pa’ia fa’aufigatā o Samoa, lea ua mae’a papae fa’aulufanua e le fofoga o le aso. Ua mamanu la fa’atiti o poula mamalu o le taeao pa’ia ma le maualuga, e le toe ta vavaeina i se fa’amatalaga, ‘auā o Samoa o le atunu’u tofi, e le taliola pe talatau e pei o Toga, o le fale fo’i o Po ma Ao ua so’o lona ta’iao ma e tulutulu i tao. Fa’ata’alolo la pa’ia ia. A o lenei aso, o le a su’i tonu le mata o le niu ma aga’i se manatu e tusa o le fa’amoemoe o lenei aso.
O le asō, o lea ua tau ai ‘ai o lapega e pei o upu e fai i faiva o tapalega, ma o lea fo’i ua tapisi i liu o va’a le i’a a le tautai na augani e fia sisi ma ua lelepa ai nei foe a tautai o le vasa, se’i o tatou aleaga aua o lea ua tau lau o le faamoemoe. O le falepuipui fou i Tanumalala nei e fai ma nofoaga fou mo le Falepuipui ma le Ola Toefuataina.
O se vaaiga fuafua alualu mamao lenei ua leva ona fefulisa’i iai se finagalo o le malo ina ia fausia se nofoaga lelei mo le saogalemu o i latou o lo’o tuliina faasalaga ona o soligatulafono. E le gata mo i latou ia, ae faapena ona puipuia ai le saogalemu o le aufaigaluega mai uiga faigata o nisi o lo’o tuliina o latou faasalaga.
O le matagaluega lenei o Falepuipui ma Toefuafuataina na vavae ese mai le matagaluega o Leoleo ma amataina i le aso muamua o Ianuari 2015. O le matafaioi patino a le matagaluega lenei o Falepuipui ma le Toefuataina o le vaaia lea ma le puleaina lelei o i latou o lo’o nonofo faa-falepuipui ma le taumafai lea e toefuataina se amata fou ma lelei mo i latou ua faafalepuipuina ona o soligatulafono.
O le suia la o le nofoaga o le falepuipui mai Tafaigata i Tanumalala o se vaega lea o le fetu’utu’unaiga ma le tu’u mavaevaeina o tiute ma matafaioi maoti i le va o le Matagaluega a Leoleo ma le Matagaluega o Falepuipui ma le Ola Toefuataina. O lea manatu na faaosofia ona o tulaga mā’ale’ale ua iai le Toese i Tafaigata, ona o popolega i tulaga tau le soifua maloloina (o pagota ma le aufaigaluega), aemaise lava i le tulaga saogalemu ma le malu puipuia o le mamalu lautele o le atunu’u mai pagota sosola.
O lea la ua tu’uina atu ai le faamamafa i le matagaluega o falepuipui i le faamautionaina lea o pulega lelei ma taula’i atu ini auala talafeagai mo le toefuataina lea o olaga o i latou o lo’o tuli a latou faasalaga.
O le faamatu’ueseina o tiute patino lava o Falepuipui mai Leoleo, o se faailoga lea o le malosi o le lagolago a le malo e avea ai le matagaluega o Falepuipui ma se vaega malosi ma ola, i le faatinoina o le puipuia o le saogalemu lautele o Samoa.
O le faamoemoega autu la o le suia o le nofoaga o le falepuipui mai Tafaigata i Tanumalala o le toe faaleleia atili lea o le nofoaga e ala i le:
1. Fausiaina o le falepuipui e mulimulita’i i tulaga faatulagaina faa-va-o-malo.
2. Fausiaina lea o se nofoaga e malosi ma anagatā ma mafai ona umi lona aoga i le lumana’i ma tusa ai ma le gafatia e le tala o le tupe mo lona tausiaina lelei.
3. Fausiaina lea o se nofoaga e faamalosiauina ai le faatinoina o polokalame mo le ola toefuataina ma le faamoemoega e faaitiitia ai le faia o soligatulafono.
4. Fausiaina lea o se nofoaga e mautinoa ai le saogalemu o i latou o lo’o tuli faasalaga ae faapena fo’i le puipuiga ma le saogalemu o le mamalu lautele o le atunu’u.
5. O le fausiaina lea o se nofoaga e talafeagai ma ogatusa ma faatulagana faa-va-o-malo o le vaaia lelei lea o aia tatau a i latou o lo’o tuli faasalaga.
O le aso 25 Fepuari 2015 na faamauina ai le FAAI’UGA a le KAPENETA FK(15)06 ma faamaonia ai le faamatu’uina mai o le 500 eka o fanua a le Malo i Tanumalala mo le fausiaina ai o se Falepuipui fou mo tamaitai ma alii pagota, ae taatia Tafaigata e fa’aaoga mo falea’oga a le Matagaluega o Leoleo.
O le tau atoa o lenei galuega tele $18,225,270. O le faaaogaina o lenei seleni ua faamauina faapenei:
E 90% o tupe na faaogaina mo lenei Atinae, sa faatupeina e le tatou Malo i ana Tala Faatatau o Tupe ile 3 Tausaga Faaletupe – 2016/2017, 2017/2018 ma le 2018/2019. E 10% na fesoasoani mai ai le Amepasa o Iapani i Samoa nei, mai tupe na maua I le faatauina o taavale na faaoga mo le Fonotaga a le SIDs, lea na fausia ai le pa faatamilo o le falepuipui nei.
E 90% na faatupeina lava e le tatou malo i lalo o le talafaatatau o le tupe i tupe faaagaaga mo atina’e tetele a le malo, ae 10% na faatupeina e le malo o Iapani $1,800,000, lea na fausia ai le pa faatamilo o le falepuipui nei.
Sa tele lu’itau sa feagai ma lenei galuega mai lona afua maia, ae sa le’i solomuli ai le malo i le faataunu’uina o lenei fuafuaga alualu mamao i lalo o ana atina’e faatino. E iai le talitonuga, e so’o se mea lelei tatou te taumafai e faatino, e iai fo’i ma ona lu’itau e faalavelave, ae peita’i o lea lava ua i’u ina mae’a ma tatou molimauina i le asō lona tino mai.
O le manulauti na ala ai ona fuafua lenei nofoaga ma tele tupe a le tatou malo ua fa’aalu ai, ina ia maua se puipuiga ma le saogalemu o tatou tagata lautele ma se Samoa Saogalemū.
E iai le lagona maualuga o le Malo o le a tēlē se saofagā o lenei nofoaga fou i le faaleleiina atili lea o le auaunaga a le Matagaluega o Falepuipui ma le Ola Toefuata’iina i le toefuata’ina lea o olaga o i latou ua faia soligatulafono ma toe fo’i ai i o latou aiga ma nu’u ma avea o ni tagata aoga i le atina’eina o aiga ma nu’u.
Ia faamanuia mai le Atua lenei aso ma ona taualumaga ma ia avea lenei nofoaga o se nofoaga mo le saogalemu mo oi latou o lo’o nofosala. SOIFUA MA IA MANUIA
(3)